จะรู้ได้ไงว่าฮอร์โมนผิดปกติ วิธีแก้ควรทำยังไงดี

ฮอร์โมนผิดปกติ หรือ ฮอร์โมนแปรปรวน ที่มักได้ยินกันอยู่บ่อย ๆ เป็นยังไงกันแน่ Talk to PEACH ชวนทำความเข้าใจถึงภาวะฮอร์โมนผิดปกติ สาเหตุ อาการ และการรับมือกับอาการฮอร์โมนผิดปกติ วิธีแก้ควรทำยังไง มาไขข้อข้องใจไปพร้อม ๆ กันในบทความนี้เลย

.

ฮอร์โมนผิดปกติ คืออะไร

ฮอร์โมนเป็นสารเคมีตามธรรมชาติที่ร่างกายสร้างขึ้นมา เพื่อควบคุมสมดุลและการทำงานของอวัยวะต่าง ๆ ในร่างกาย อย่าง ฮอร์โมนไทรอยด์ ก็จะควบคุมการทำงานของต่อมไทรอยด์ ดูแลเรื่องการเผาผลาญของร่างกาย หรือ อย่างฮอร์โมนเพศก็จะควบคุมอวัยวะสืบพันธุ์และการลักษณะทางกายภาพตามเพศ เช่น ผิวพรรณเปล่งปลั่ง กล้ามเนื้อที่แข็งแรง การมีประจำเดือน การผลิตสร้างเซลล์สืบพันธุ์ เป็นต้น อันเป็นลักษณะของการเป็นหนุ่มเป็นสาวหรือภาวะเจริญพันธุ์ 

.

ในสภาวะที่ร่างกายปกติฮอร์โมนต่าง ๆ จะทำงานกันอย่างสมดุล แต่เมื่ออายุที่เพิ่มขึ้นความเสื่อมของร่างกายก็ลดลงตามวัย รวมถึงสมดุลฮอร์โมนต่าง ๆ ก็จะลดน้อยลงตาม อาจเกิดภาวะฮอร์โมนเปลี่ยนแปลง โดยอาการที่แสดงออกมาขึ้นอยู่กับอวัยวะที่ฮอร์โมนนั้น ๆ ควบคุม 

.

ยกตัวอย่าง หากเป็นฮอร์โมนเพศผิดปกติหรือไม่สมดุล ก็จะแสดงออกผ่านลักษณะทางกายภาพที่เริ่มคล้ายวัยทอง ความเป็นหนุ่มเป็นสาวแบบวัยเจริญพันธุ์เริ่มถดถอยลง ซึ่งความผิดปกติของฮอร์โมนเพศนี่แหละที่ทำให้ร่างกายของเราถดถอยได้ทั้งด้านร่างกายและจิตใจ     

.

ฮอร์โมนในสภาวะปกติ

ก่อนที่จะพูดถึงอาการผิดปกติของฮอร์โมนโดยเฉพาะฮอร์โมนเพศนั้น เราจำเป็นจะต้องเข้าใจถึงบทบาทของฮอร์โมนในสภาวะปกติกันก่อน 

ฮอร์โมนเพศหญิง 

ร่างกายของเพศหญิงจะสร้างฮอร์โมนเพศที่สำคัญคือ ฮอร์โมนเอสโตรเจน โปรเจสเตอโรน FSH และ LH

.

• ฮอร์โมนเอสโตรเจน (Estrogen) ทำหน้าที่ควบคุมการตกไข่ การมีประจำเดือน และลักษณะของเพศหญิง สภาพผิวพรรณ ความเปล่งปลั่ง และอารมณ์ความรู้สึก โดยปกติผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์จะมีปริมาณฮอร์โมนเอสโตรเจนที่ 15-350 pg/mL

• ฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน (Progesterone) สร้างจากรังไข่หลังไข่ตก ควบคุมการตกไข่ การมีประจำเดือน และการตั้งครรภ์ ค่าระดับฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนโดยปกติจะแตกต่างตามวันตกไข่ ก่อนไข่ตกฮอร์โมนจะต่ำอยู่ที่ 0.2-1.5 ng/ml และหลังจากไข่ตกจะสูงขึ้นที่ 1.7-27 ng/ml

• ฮอร์โมน FSH (Follicle Stimulating Hormone) ผลิตจากต่อมใต้สมองเป็นฮอร์โมนที่กระตุ้นการสร้างไข่ จะมีค่าไม่เกิน 10 mIU/ml

• ฮอร์โมน LH (Luteinizing Hormone) ผลิตจากต่อมใต้สมอง เป็นฮอร์โมนที่กระตุ้นการตกไข่ โดยในผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ที่ไม่ใช้ยาคุมกำเนิดควรจะมีค่าระหว่าง 5-25 IU/L 

.

ฮอร์โมนเพศชาย

.

• ร่างกายของผู้ชายจะผลิตสร้างฮอร์โมนเพศที่สำคัญ คือ ฮอร์โมนเทสโทสเตอโรน FSH และ LH

• ฮอร์โมนเทสโทสเตอโรน (Testosterone) ทำหน้าที่ควบคุมลักษณะกายภาพความเป็นชาย ความกำยำ และสร้างอสุจิ โดยผู้ชายวัยเจริญพันธุ์จะมีระดับฮอร์โมนระหว่าง 350 – 1000 ng/dl

• ฮอร์โมน FSH (Follicle Stimulating Hormone) ควบคุมการสร้างอสุจิ โดยผู้ชายวัยเจริญพันธุ์จะมีค่าระดับที่1.5-12.4  mIU/mL. เป็นระดับที่คงที่ไม่เปลี่ยนแปลงตามช่วงเวลาตกไข่แบบผู้หญิง

• ฮอร์โมน LH (Luteinizing Hormone) เป็นตัวกระตุ้นให้อัณฑะสร้างฮอร์โมนเพศชายออกมา โดยระดับปกติในชายวัยเจริญพันธุ์จะอยู่ที่ 0.7-7.9 IU/L

.

ฮอร์โมนผิดปกติอาการเป็นยังไง

.

ฮอร์โมนผิดปกติเพศหญิง อาการเป็นยังไง

อาการแสดงจากฮอร์โมนไม่สมดุล ผู้หญิงมักจะมีอาการ ดังต่อไปนี้ 

.

• รอบเดือนผิดปกติ บางเดือนมาน้อย บางเดือนมามาก หรือบางทีประจำเดือนขาดหายไปนานหลายเดือน
• อาการร้อนวูบวาบ อารมณ์แปรปรวน
• มีภาวะอาการก่อนมีประจำเดือน (PMS)
• อาจมีความรู้สึกอยากอาหารมากขึ้น หรือ บางรายก็มีเบื่ออาหาร
• น้ำหนักเปลี่ยนแปลง บางรายอ้วนขึ้น บางรายน้ำหนักลดฮวบ
• ผมร่วงผมบาง
• อารมณ์ทางเพศลดลง 
• สิวขึ้นผิดปกติ ผิวพรรณไม่เปล่งปลั่ง

.

ฮอร์โมนผิดปกติในเพศชายเป็นยังไง

อาการแสดงเมื่อฮอร์โมนเพศผิดปกติในผู้ชายมักจะมีอาการ ดังต่อไปนี้

.

• อารมณ์แปรปรวนหงุดหงิดง่าย
• อ่อนเพลีย ไม่กระฉับกระเฉง
• นอนไม่หลับ กระสับกระส่าย
• อาการเสื่อมสมรรถภาพทางเพศ นกเขาไม่ขัน
• ปริมาณน้ำอสุจิลดน้อยลง

.

ผลกระทบของร่างกายจากฮอร์โมนผิดปกติ

.

ผลกระทบในเพศหญิง

ผลจากฮอร์โมนเอสโตรเจนผิดปกติ

• อารมณ์แปรปรวน หงุดหงิดง่าย โมโหง่าย 
• ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ
• ช่องคลอดแห้ง แสบ ไม่มีน้ำหล่อลื่น
• กระดูกเปราะและแตกง่าย เสี่ยงภาวะกระดูกพรุน

.

ผลจากฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนผิดปกติ

ถ้าฮอร์โมนต่ำเกินไปจะตั้งครรภ์ได้อยากขึ้นอาจจะมีภาวะมีบุตรยาก และอาจจะเสี่ยงทำให้แท้งบุตรได้ แต่หากมีฮอร์โมนสูงเกินไปก็จะทำให้อารมณ์แปรปรวน นอนหลับยาก ขนาดเต้านมใหญ่ขึ้น เจ็บคัดบริเวณเต้านม และบางรายอาจจะมีภาวะซึมเศร้าได้

.

ผลจากฮอร์โมน FSH ผิดปกติ

หากฮอร์โมน ต่ำ เพศหญิง อาการแสดงมักจะเข้าสู่ภาวะมีบุตรยาก เพราะผลิตไข่ได้น้อย จนไม่สามารถมีบุตรได้ และอาจมีปัญหาเกี่ยวโยงไปถึงต่อมใต้สมอง ซึ่งจะกระทบกับส่วนอื่น ๆ ของร่างกาย แต่หากมีฮอร์โมนมากเกินไปจะกลายเป็นคนหมดประจำเดือนเร็ว รังไข่เสื่อมก่อนวัยอันควร เสี่ยงเกิดเนื้องอกรังไข่ และเสี่ยงมีบุตรยากเช่นกัน

.

อาการจากฮอร์โมน LH ผิดปกติ

หากมีฮอร์โมนสูงหรือต่ำเกินไปรังไข่จะทำงานผิดปกติ ไข่ไม่ตก และรังไข่หยุดการทำงานก่อนวัยอันควร และอาจจะมีผลกระทบไปถึงต่อมใต้สมองและฮอร์โมนอื่น ๆ ในร่างกาย

.

ผลกระทบในเพศชาย

ผลจากฮอร์โมนเทสโทสเตอโรนผิดปกติ

ลักษณะกายภาพความเป็นชาย ความแข็งแรงกำยำจะลดลง กล้ามเนื้อหดลีบ อารมณ์แปรปรวน อารมณ์ทางเพศลดลง ขนตามร่างกายจะลดน้อย และเสื่อมสมรรถภาพทางเพศ แต่ถ้าฮอร์โมนมากเกินไปอาจจะทำให้เกิดภาวะศีรษะล้าน ผมร่วง ผิวมัน และเป็นสิวผิดปกติ

.

ผลจากฮอร์โมน FSH และ LH ผิดปกติ

เกิดภาวะผิดปกติกับอัณฑะและอสุจิ อาจจะมีอัณฑะเล็ก และไม่สามารถผลิตน้ำอสุจิออกมาได้ อาจทำให้มีบุตรยาก หรือถึงขั้นเป็นหมันไม่สามารถมีบุตรได้เลย และอาจจะมีผลกระทบไปถึงต่อมใต้สมองและฮอร์โมนอื่น ๆ ในร่างกาย

.

ฮอร์โมนผิดปกติแบบไหนต้องรีบไปตรวจ

มีอาการเข้าสู่ภาวะวัยทองก่อนวัยอันควร ประจำเดือนมาไม่ปกติ อารมณ์ทางเพศลดลง หย่อนสมรรถภาพทางเพศ หรือมีอาการแสดงผิดปกติอื่น ๆ ดังได้กล่าวไปในตอนต้นติดต่อกันนานหลายเดือน รวมไปถึงไม่สามารถตั้งครรภ์ด้วยวิธีธรรมชาติได้ภายใน 1 ปี

.

สาเหตุของฮอร์โมนผิดปกติก่อนวัย

• ความเครียด การพักผ่อนน้อย
• โรคบางชนิด เช่น เนื้องอก มะเร็ง เบาหวาน เป็นต้น
• ภาวะอ้วนลงพุง และผู้ที่มีน้ำหนักเกินมาตรฐาน
• การได้รับยาบางชนิด
• การดื่มแอลกอฮอล์ สูบบุหรี่ และเสพสารเสพติด

.

ฮอร์โมนผิดปกติ วิธีแก้ทำยังไงบ้าง

ทางออกของภาวะฮอร์โมนผิดปกติ วิธีแก้นั้นมีหลายวิธี ดังนี้

.

• พักผ่อนให้เพียงพอ 
• รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ เน้นรับประทานอาหารที่มีฮอร์โมนเสริมตามธรรมชาติ เช่น กล้วย ถั่วเหลือง อาหารทะเล โปรตีนจากเนื้อสัตว์ ธัญพืช และผลิตภัณฑ์จากนม 
• งดดื่มชากาแฟ เครื่องดื่มแอกอฮอล์ งดสูบบุหรี่ 
• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ 

.

หากยังไม่ดีขึ้นอาจจะต้องไปพบแพทย์เพื่อตรวจวัดระดับฮอร์โมนและอาจจะต้องพิจารณาได้รับยาฮอร์โมนทดแทนภายใต้การดูแลของแพทย์อย่างเคร่งครัด

.

กังวลว่า ฮอร์โมนผิดปกติ ปรึกษา Talk to PEACH ได้

หากมีข้อกังวลใจเกี่ยวกับภาวะฮอร์โมนผิดปกติ หรือ สงสัยว่าตัวเองจะมีฮอร์โมนผิดปกติ สามารถปรึกษาผู้เชี่ยวชาญส่วนตัวแบบไม่ต้องเปิดเผยชื่อ ไม่ต้องเปิดเผยตัว ตอบและวิเคราะห์ปัญหาแบบเฉพาะบุคคล มั่นใจแก้ไขได้ตรงจุดกับเราได้ที่: https://oci.ltd/koax0Z2

อ้างอิง:

• What to know about hormonal imbalances